Ruimtelijke toekomstbeeld voor Zelzate: cruciaal knooppunt voor de Vlaamse en Nederlandse haveneconomie in North Sea Port

Zelzate is een cruciaal knooppunt in het verbinden van de havenomgevingen van North Sea Port en Port of Antwerp-Bruges, met grensoverstijgend belang richting Nederland. Om al de ruimtelijke puzzelstukken samen te leggen en een geïntegreerd toekomstbeeld voor Zelzate te creëren, heeft de vorige minister van Mobiliteit en Openbare Werken aan gouverneur Carina Van Cauter gevraagd om een conceptuele ontwerpoefening voor Zelzate te maken. Het Projectbureau Gentse Kanaalzone stond voor de opmaak ervan in. 

Conceptuele ontwerpoefening Zelzate: voor haveninfrastructuur en ruimtelijke ontwikkeling 

De lijst aan geplande en te verwachte ontwikkelingen in en rond Zelzate is lang. Door een brede inventarisatie zijn in een eerste stap alle haveninfrastructuur- en ruimtelijke ontwikkelingen die in Zelzate samenkomen in beeld gebracht. Het gaat onder meer over de ombouw van de ringweg rond de haven R4 West en Oost, het spoorproject Rail Ghent Terneuzen, nieuwe pijpleidingen voor waterstof, Havenspoorlijn L77 langsheen de E34, 380 kV-hoogspanningsnet voor de elektrificatie van de industrie en een nieuwe Zelzatetunnel. Sommige van deze ontwikkelingen zijn vandaag reeds in uitvoering, voor andere moet nog een beslissing genomen worden over de effectieve realisatie . 

"De Gentse Kanaalzone is een economische locomotief en een infrastructureel knooppunt voor onze provincie en Vlaanderen. Het is belangrijk dat we de verdere economische ontwikkeling van onze provincie en Vlaanderen ondersteunen door werk te maken van de noodzakelijke infrastructurele investeringen die door de ontwerpoefening helder in kaart werden gebracht."
Carina Van Cauter, gouverneur Provincie Oost-Vlaanderen en voorzitter Project Gentse Kanaalzone 

In een vervolgstap werden voor al deze ontwikkelingen verschillende scenario’s ontworpen. Deze scenario’s schetsen verschillende mogelijke oplossingsrichtingen voor de complexe knoop rond Zelzate. Slim ruimtegebruik, het vinden van evenwicht tussen al deze ontwikkelingen en een verbetering van de leefbaarheid, verkeersleefbaarheid en mobiliteit voor de Zelzatenaar waren uitgangspunten voor het ontwerpteam. Van bij de start werd ook aan de bewoners gevraagd om hun aandachtspunten te uiten. 

"Het belang van deze ontwerpoefening voor de leefkwaliteit, verkeersleefbaarheid en mobiliteit van Zelzate en haar inwoners is niet te onderschatten. Met dit eindrapport moeten we nu samen verder aan de slag."’ 
Brent Meuleman, burgemeester Zelzate en federaal parlementslid 

Het eindrapport van de ontwerpoefening werd recent opgeleverd en geniet een grote waardering bij de verschillende stakeholders. Ook heeft het gezorgd voor een hernieuwde dialoog met de bewoners. Het eindrapport vormt het toetsingskader voor alle toekomstige ontwikkelingen waarbij het belangrijk is om aan te geven dat er nu nog geen definitieve keuzes kunnen worden gemaakt. Hiervoor is verder onderzoek vereist. 

Nieuwe ruimtelijk uitvoeringsplan noodzakelijk 

De ontwerpoefening heeft ook duidelijk gemaakt dat de opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) noodzakelijk is om alle infrastructuurontwikkelingen, Rail Ghent Terneuzen in het bijzonder, te kunnen realiseren. 

"Urgent werk maken van het ruimtelijk uitvoeringsplan is cruciaal voor de realisatie van Rail Ghent Terneuzen en de modal shift van transport van goederen met de vrachtwagen naar de trein."
Peter Van Parys, COO North Sea Port 

In een nieuwe samenwerking tussen het Departement Omgeving en het Projectbureau Gentse Kanaalzone is gestart met de voorbereiding van dit gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan. Het eindrapport van de ontwerpoefening zal een belangrijke bouwsteen vormen. 

Drie prioritaire werven: spoor, weg en tunnel 

Finaal moet de schop in de grond waarbij er momenteel 3 prioritaire werven zijn.
Voor Rail Ghent Terneuzen, het doortrekken van de spoorlijn langsheen de John Kennedylaan in Gent richting de Axelse Vlakte palend aan de grens in Nederland, hebben de verschillende overheden reeds de nodige budgetten toegezegd. 
De ringweg R4 in Zelzate met inbegrip van de doortocht in het centrum staat op de lijst met zwarte punten. Met de regelmaat van de klok slibt alles daar dicht. Voor een vlotte en veilige mobiliteit in Zelzate en de haven is een heropstart van de heraanleg, met inbegrip van financiering, dan ook essentieel. 

"De Tractaatweg in Nederland is heraangelegd. Beide R4’s ten zuiden van de E34 worden heraangelegd. De missing link tussen beiden op grondgebied Zelzate mag niet achterblijven."
Kurt Moens, gedeputeerde Provincie Oost-Vlaanderen 

Tot slot, en op langere termijn, is er nood aan een nieuwe Zelzatetunnel. De huidige tunnel wordt 60 jaar en vertoont steeds meer gebreken. Een diepere tunnel is van belang om met dieperliggende schepen op het Kanaal Gent-Terneuzen te kunnen varen tot in Gent. Het is ook een belangrijke schakel voor het wegtransport tussen Antwerpen en Zeebrugge. Het opstarten van de verkennende studies voor de vervanging ervan dient zich nu aan. 

Over het Project Gentse Kanaalzone
Sinds november 2002 is het Project Gentse Kanaalzone het subregionaaloverlegorgaan voor de impact van havenactiviteiten op de ruimtelijke ordening, het leefmilieu, de mobiliteit en leefbaarheid van de woonkernen. Het Project Gentse Kanaalzone is op die manier de spil in het bewaken van de evenwichtige, geïntegreerde gebiedsgerichte uitbouw van de kanaalzone en dit via de realisatie van een jaarprogramma dat gezamenlijk met alle partners tot stand komt. 
Het Project Gentse Kanaalzone is een samenwerkingsverband tussen de stad Gent, de gemeenten Evergem en Zelzate, het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen, het Vlaams gewest en het havenbedrijf North Sea Port.